Radwan. Historia wsi i szkoły w zarysie.

Strona główna

Czasy najdawniejsze

Pierwsza wzmianka o wsi Radwan pochodzi z rejestru pogłównego powiatu wiślickiego z  1674r., tam wymienia się nowolokowane wsie podając liczbę głów we wsi-Radwan liczył wówczas 96 „głów”.

Radwan zaliczany był do wsi łanowych, gdzie osią była rzeka Breń. W XVII w. właścicielem Radwana był Stanisław Cikowski, który płacił z niego 5 złp dziesięciny. Na początku XVIII w. wieś przeszła w ręce Dłużewskiego, podczaszego chełmińskiego a administrował nią Chmielowski. W 1718 r. część Radwana wraz z dworem przejął w dzierżawę Jan z Błonia Błoński, łowczy sieradzki, a potem jego syn Józef. W II połowie XVIIIw. Dobra Radwańskie przeszły w ręce rodziny Janotów Bzowskich herbu OSTOJA , a konkretnie Jacka Janoty Bzowskiego, ur. W 1750r. burgrabiego zamku krakowskiego, skarbnika krakowskiego, posła na Sejm  Czteroletni, kawalera orderu św. Stanisława, żonatego z Salomeą z Rogala Zawadzką, podstolanką czernichowską. Zgodnie z testamentem po śmierci Jacka Janoty Bzowskiego, panią na Radwanie została jego żona – Salomea, a po jej śmierci samodzielnym dziedzicem Radwana został syn Kazimierz Bzowski a następnie jego syn Stefan Bogusław Bzowski, żonaty z Leonią Stadnicką, córką Hilarego i Felicji  z Drańskich.

Na przełomie XIX i XX wieku w Radwanie był jeden folwark i jedna karczma. W 1908r. Radwan z Wolą liczył 528 mieszkańców i 92 numery, a w 1921 r. było już 844 osoby w tym 816 wyznania rzymsko-katolickiego a dwadzieścia osób wyznania mojżeszowego.

Powstanie szkoły

Szkoła w Radwanie powstała w 1904 roku nie posiadała wówczas własnego budynku, więc mieściła się w prywatnym domu Józefa Maligi. Była to szkoła jednoklasowa w której uczyli samoucy: Marcin Makuch i Franciszek Mleczko. W 1909 roku oddano do użytku nowy budynek szkolny który do 1919 roku był placówką jednoklasową. Pierwszym kierownikiem szkoły w Radwanie w latach 1909 – 1934 był Władysław Gawin. Od 1-go września 1934r. do 1-go września 1939 obowiązki kierownika szkoły pełniła Eleonora Chojecka, w tym czasie była to szkoła dwuklasowa.

II wojna światowa

Ze względu na wybuch II wojny światowej 1-go września 1939r. uczniowie do szkoły wrócili dopiero 20 listopada 1939r. Podczas okupacji szkoła znowu była jednoklasowa, obowiązki kierownika przejął Józef Piekorzewski.  Nauka odbywała się codziennie w dwóch salach lekcyjnych, w tym czasie jako nauczyciele pracowali: Teresa Januszowa i Stanisław Kołodziejski. Okupant niemiecki nie tylko zmienił program szkół powszechnych, starając się tą drogą obniżyć poziom wykształcenia dzieci polskich, lecz również rożnymi zarządzeniami, szykanami i akcjami represyjnymi wymierzonymi w nauczycieli dezorganizował ich pracę. Pamiętać przy tym należy, że odebrano szkołom podręczniki i niektóre pomoce naukowe, np. mapy, obrazy. Budynki szkolne nagminnie zajmowane były przez wojsko niemieckie. Taki los spotkał również szkołę w Radwanie, w której od 20 lipca 1944r. do lutego 1945 mieścił się szpital niemiecki. Wówczas wyrzucono ze szkoły kierownika, mieszkał on z rodziną u ludzi na wsi do 2 listopada 1944r., w tym dniu bowiem cała wioska została wysiedlona.

Okupacja

Wojna nie oszczędziła ludności cywilnej Radwana. Na przymusowe roboty do Niemiec wywiezieni zostali: Stanisław Adamczyk, Mieczysław Banaś, Władysław Banaś, Antoni Bezak, Genowefa Bezak, Józef Bezak, Stanisława Chmura, Genowefa Chrząszcz, Genowefa Dziedzic, Stanisław Dudek , Władysława Kapel, Józef Kogut, Stanisław Kogut, Władysława Kogut, Stefan Kołodziej, Irena Kołodziej, Zofia Kołtun, Antoni Kułaga, Karol Kułaga, Stanisław Makuch, Władysław Misiewicz, Eugeniusz Orszulak, Genowefa Orszulak, Edward Pater, Maria Pater, Stanisław Pater, Władysław Pater, Apolonia Piesyk, Genowefa Dzięgiel, Łukasz Dzięgiel, Dzięgiel syn Pawła, Władysław Kułaga, Zofia Kułaga, Stefan Szkotak, Piotr Wilk i Weronika Zdanowska.  W kronice szkolnej zapisano, że kierownik szkoły Józef Piekorzewski zmarł w maju 1945r. „na skutek warunków okupacji” . W tym czasie Niemcy całkowicie zniszczyli dokumentacje i szkołę, sale zdemolowano, okna wyrwano, piece nie nadawały się do użytku, podłogi zostały zrąbane, brak było ogrodzenia i mebli. Na boisku szkolnym byli pochowani niemieccy żołnierze, a w pobliżu szkoły leżało dużo kończyn ludzkich i odpadów pooperacyjnych.

Czasy powojenne

 W takich trudnych warunkach, bez zaopatrzenia budynku w opał i bez przeprowadzenia dezynfekcji rozpoczęto naukę w odzyskanej szkole w lutym 1945r. Pracę podjęły Eleonora Chojecka i Zofia Baran, kierownictwo szkoły objęła 20 lutego 1945r. Stefania Chojnacka, która w ciągu miesiąca powiększyła liczbę oddziałów do szóstej klasy. Nawiązała współpracę z rodzicami i wspólnymi siłami zaopatrzono szkołę w opał i kilka ławek. Do szkoły od lutego do czerwca 1945r. uczęszczało 138 uczniów. Nowy rok szkolny 1945/1946 rozpoczęło 130 uczniów  i 3 nauczycielki: Stefania Chojnacka Eleonora Chojecka i Zofia Baran. Zorganizowana została klasa siódma. Praca przebiegała nadal w trudnych warunkach, przy pomocy rodziców ogrodzono szkołę i wykonano 10 ławek, jednakże szkoła nadal borykała się z niedostateczna ilością opału, złymi piecami i brakiem światła. Braki te systematycznie uzupełniano lecz tempo zmian było wolne, ponieważ nie tylko szkoła była zniszczona ale również wieś, mieszkańcy wracali z wysiedlenia materialnie wyniszczeni, niejednokrotnie pozbawieni całego dobytku, który spłonął. Co roku jednakże dokonywano remontów, uzupełniano sprzęt szkolny by nauka mogła przebiegać bez zakłóceń. Wkrótce do grona pedagogicznego w Radwanie dołączają kolejni nauczyciele m.in. Aniela Stachura, ks. Barnaś, Alicja Chojecka, Eugenia Radecka, Anna Kasza, Antonina Fortuna. Dzięki staraniom Stefanii Chojnackiej w szkole organizowano kursy dla analfabetów, klasę siódmą dla dorosłych oraz kurs „Przysposobienie rolne”, który trwał przez dwa lata od listopada do  maja. Prowadzony przez instruktora wydziału rolnego z Dąbrowy Tarnowskiej Henryka Szkotaka. Z dokształcania skorzystało 72 słuchaczy.

1 XII 1956 roku kierownikiem szkoły w Radwanie został Ireneusz Rakowski, który od 1 IX 1940 roku był kierownikiem szkoły w Skrzynce. Wraz z żoną Stefanią pracował tam przez całą okupacje i po zakończeniu działań wojennych. Po wojnie doprowadził zniszczoną przez Niemców szkołę do stanu użyteczności. 10 II 1949 roku kierownik Rakowski został aresztowany przez UB i skazany na pięć lat więzienia za to, że przez dziesięć dni udzielał schronienia Komendantowi WiN na powiat Tarnów. 26 X 2000 r. Sąd Najwyższy w Warszawie uchylił wyrok Wojskowego Sądu Rejonowego w Krakowie z dnia 20 X 1949 roku i uniewinnił skazanego Ireneusza Rakowskiego. Po 50 latach sprostowano błędny wyrok. Po opuszczeniu więzienia pan Rakowski rozpoczął pracę w Radwanie i z tą szkołą był związany aż do emerytury. Dyrektor przejął placówkę po generalnym remoncie, jednakże problemem był brak sal, bowiem budynek mieścił trzy sale lekcyjne. Szkoła dbała o bibliotekę i ciągle powiększała jej zbiory w 1961 roku liczyła 1615 książek bez broszur i podręczników. 1 I 1960 roku pracę w Radwanie rozpoczął ksiądz dziekan Marian Brach.

Klęski żywiołowe

Na przestrzeni dziejów mieszkańcy wsi Radwan doświadczani byli wieloma klęskami:

·         Epidemie: 1945 r. epidemia świerzbu, czerwonki, trądziku, 1957 r. epidemia grypy ogarnęła całą Polskę, w Radwanie przerwa w nauce od 5 od 14 XI 1957 r.

·         Ciężka zima 1962/63, mrozy dochodziły do 40 ^oC

·         Wichury – w lipcu 2001 trąba powietrzna przeszła przez Radwan i zniszczyła kilka domów oraz zerwała dach na budynku szkolnym

·         Powodzie: 1934 r., 1960 r. wylał Breń a Dunajec i Wisła przerwały wały koło Ujścia i Biskupic, pod wodą znalazło się 4500 gospodarstw i 18 000 ha ziemi. Kolejne powodzie miały miejsce w 1997 r., 2001 r., 2003 r. i czerwcu 2009 r., kiedy to, ze względu na rozmiar klęski miejscowość odwiedziła delegacja władz Gminy Szczucin, Powiatu Dąbrowskiego, województwa, na czele której stanął Premier Donald Tusk.

Barak

Ze względu na niewystarczające warunki lokalowe powstał projekt budowy nowej ośmioklasowej szkoły, która miała być położona na wschód od budynku szkolnego, w styczniu 1963 roku komisja z Krakowa wyznaczyła plac pod budowę, prace zaplanowano na 1965 rok. Jednakże budowa nie doszła do skutku a braki lokalowe uzupełniono barakiem, który przewieziono ze Smęgorzowa. W baraku zorganizowano klasę i pracownię zajęć praktyczno techniczną z dobrze wyposażoną narzędziownią. 1 X 1969 r. odeszła na emeryturę Eleonora Chojecka, która w zawodzie nauczycielskim przepracowała 54 lata w tym 43 lata w Radwanie. 31 VIII 1971 roku przechodzi na emeryturę kierownik szkoły Ireneusz Rakowski i jego żona Stefnia.

Kaplica w Radwanie

W 1974 roku przystąpiono do budowy kaplicy i Sali katechetycznej w Radwanie. Mieczysław Soja podarował na ten cel dziewięcioarową działkę gruntową na której wybudowano budynek mieszkalny, w którym zostanie urządzona w przyszłości kaplica i sala katechetyczna. Obiekt ten był potrzebny wiosce gdyż trudno było znaleźć salę katechetyczną w domu prywatnym. Przez szereg lat była ona w domu pana Józefa Kułagi. 9 XI 1975 roku poświęcono kaplicę i od tego czasu odprawiana jest tam co niedzielę Msza Święta. Kaplicę wybudowano staraniem ks. Mariana Bracha, a budową kierował ks. Stanisław Kempa. Kaplica powstała w trudnych czasach, nie można było dostać pozwolenia na wybudowanie dużego obiektu, budynek okazał się wkrótce niewystarczający na potrzeby wsi. W 1984 r. po otrzymaniu zezwolenia na powiększenie Kaplicy mieszkańcy Radwana własnym kosztem rozbudowali ją, starając się nie obciążać finansowo prowadzącej różne inwestycje Parafii Szczucin. 28 X 1986 gotową świątynię pod wezwaniem Dobrego Pasterza poświęcił J.E. ks. bp Józef Gucwa. Kaplicę projektował inż. arch. Krzysztof Szymonowicz, ołtarz projektowała i wykonała inż. Drwalowa.

Lata siedemdziesiąte

1 IX 1971 kierownictwo szkoły w Radwanie przejął Karol Szady. W roku szkolnym 1977/78 dzieci klas V-VIII zostały przeniesione do Zbiorczej Szkoły Gminnej w Szczucinie a Szkoła Podstawowa w Radwanie została jej podporządkowana. Uczniowie byli dowożeni autobusem szkolnym, sytuacja taka trwała do 31 VIII 1981. Od 1 IX 1981 r. zgodnie z zarządzeniem  Kuratora  w Tarnowie przywrócono szkole w Radwanie samodzielność z klasami od I do VI, uczniowie klasy VII i VIII nadal dojeżdżają do ZSG w Szczucinie. Od 1981 roku nauka odbywała się pięć dni w tygodniu – sobota była dniem wolnym od pracy. Sytuacja kraju była ciężka, organizowano liczne strajki. 13 XII 1981 roku Rada Państwa wprowadziła stan wojenny w całym kraju, zawieszono wszelką działalność „Solidarności”. Od 14 XII 1981 do 4 I 1982 nastąpiła przerwa w pracy szkół, po 4 I nauka w Radwanie przebiega bez zakłóceń.

Nowy budynek

Dyrektor szkoły Karol Szady wraz z ówczesnym naczelnikiem gminy Stanisławem Gułą rozpoczęli starania o modernizację i rozbudowę znajdującego się w złym stanie budynku Szkoły Podstawowej w Radwanie. W 1984 roku powołał Społeczny Komitet Remontu Kapitalnego i Modernizacji Szkoły. W jego skład weszli: Jan Bober, Irena Misiaszek i Karol Szady. W 1986 roku opracowana została dokumentacja budowy nowej szkoły.

W 1988 roku dyrektor Karol Szady odszedł na emeryturę. W latach 1988 do 1991 dyrektorem SP w Radwanie był Wojciech Kolano. Za jego kadencji trwają prace przy budowie nowego obiektu szkolnego. W 1990 roku na pierwszej kondygnacji ubito strop, jednakże dalsze prace wstrzymano z powodu braku pieniędzy. Po odejściu dyrektora Kolano ogłoszono konkurs na dyrektora SP w Radwanie, konkurs ten wygrała pani Bogusława Wajda i od 1. IX 1991 pełni tę funkcję. Pani dyrektor Wajda jest absolwentką tutejszej szkoły, a zawodowo związana jest z nią od 1982 roku. Po objęciu stanowiska dyrektora od razu czyniła starania o wznowienie prac przy nowym obiekcie, bowiem dzieci uczyły się w bardzo trudnych warunkach (na dwie zmiany), zajęcia kończyły się późno, co było uciążliwe szczególnie porą jesienno- zimową. Nauka odbywała się w czterech salach lekcyjnych, w szkole nie było bieżącej wody. Prymitywne urządzenia sanitarne znajdowały się na zewnątrz budynku. Sale lekcyjne ogrzewano piecami węglowymi.

Budowa ośmioklasowej szkoły w Radwanie trwała kilka lat. W szkole jest 9 sal lekcyjnych, zastępcza sala gimnastyczna, biblioteka wraz z czytelnią, gabinet dyrektora, sekretariat, szatnia, pokój nauczycielski, kuchnia z zapleczem i jadalnia, kotłownia, dwa bardzo duże korytarze, łazienki i ubikacje. Wykonana jest elewacja zewnętrzna. Szkoła była budowana od podstaw przy pomocy Kuratora Oświaty w Tarnowie, dra Jana Hebdy, Europejskiego Funduszu Wsi Polskiej oraz Środków własnych Gminy Szczucin. Trudno nie wspomnieć również o zaangażowaniu ówczesnego wójta Gminy Szczucin – Bolesława Łączyńskiego, dyr. SP w Radwanie Bogusławy Wajda oraz Społecznego Komitetu Budowy Szkoły, reprezentowanego przez mieszkańca wsi pana Mieczysława Kmiecika. Po wybudowaniu nowej szkoły w lipcu 1996r dokonano rozbiórki starego obiektu, liczącego prawie sto lat.

Wojewódzka inauguracja roku szkolnego 1996/1997       

Drugiego września 1996r.  w SP w  Radwanie odbyła się wojewódzka inauguracja roku szkolnego 1996/1997 połączona z poświęceniem i oddaniem do użytku nowego obiektu szkolnego. Podczas uroczystej mszy świętej koncelebrowanej homilię wygłosił dziekan dekanatu szczucińskiego, ks. prałat Józef Przybycień. Msza odbyła się w kaplicy w Radwanie. Po mszy, przy dźwiękach orkiestry księdza Wojciecha Zygmunta z  Woli Mędrzechowskiej, pod batutą Antoniego Brzeziny, ruszył pochód złożony z uczniów, nauczycieli i zaproszonych gości na plac przed nowym obiektem szkoły w Radwanie, gdzie odbyła się dalsza część uroczystości, którą prowadzili uczniowie: Magdalena Wajda i Grzegorz Pyzik. Pani dyrektor Wajda powitała gości. Na uroczystość przybyli miedzy innymi posłowie na sejm RP.- Jan Pieniądz (PSL), Władysław Żabiński (PSL), Stanisław Kusior (PSL), Andrzej Skrzyński (SLD) i Gwidon Wójcik (UW), przedstawicielka Ministerstwa Edukacji Narodowej Maria Braniecka, przedstawiciel Europejskiego Funduszu Rozwoju Wsi Polskiej- Krzysztof Oksiuta, wojewoda tarnowski- Wiesław Woda, przewodniczący Sejmiku Samorządowego województwa tarnowskiego –Maksymilian Kras, kurator oświaty w Tarnowie Jan Hebda, komendant policji w Tarnowie –Władysław Padło, komendant policji w Szczucinie –Jerzy Cwojdziński przewodniczący Rady Gminy Szczucin- Józef Wantuch, wójt Gminy Szczucin-Bolesław Łączyński, kierownik Delegatury Zamiejscowej Kuratorium Oświaty w Dąbrowie Tarnowskiej- Elżbieta Sosin prezes zarządu ZNP w Tarnowie- Janusz Bem oraz prezes Komisji  Zakładowej „Solidarność” -Halina Musiał, wojewódzki inspektor sanitarny w Tarnowie Anna Czech, dziekan dekanatu szczucińskiego, ks. prałat Józef Przybycień, ks. rektor Jan Wąchała, absolwent szkoły w Radwanie- ks. Wiesław Dzięgiel. Przybyli też emerytowani nauczyciele tej szkoły: były kierownik Ireneusz Rakowski, Helena Szady, Aniela Stachura, Joanna Kmiecik i Piotr Jachym. Ponieważ rozpoczęcie roku szkolnego nierozerwalnie związane jest z datą wybuchu drugiej wojny światowej przybyli też kombatanci, byli żołnierze AK: Stanisław Data ,Władysław Kowal i Mieczysław Dzięgiel. Obecny był również sołtys wsi Radwan, Eugeniusz Dziedzic, dyrektorzy szkół z gminy Szczucin oraz mieszkańcy wsi i okolic. Szkołę poświęcił  ks. prałat Józef Przybycień. Uroczystego przecięcia wstęgi w drzwiach nowego budynku szkolnego dokonali: kurator-Jan Hebda, wojewoda tarnowski-Wiesław Woda, wójt gminy Szczucin-Bolesław Łączyński, przedstawiciel Europejskiego Funduszu Rozwoju Wsi Polskiej- Krzysztof Oksiuta, Józef Wantuch-przewodniczący Rady Gminy Szczucin oraz Magdalena Kędzierska uczennica klasy pierwszej. Magda jako pierwsza po przecięciu wstęgi, przekroczyła szkolne progi.

Powstanie Gimnazjum

1. września 1999r w związku z reformą oświaty w strukturze polskiego szkolnictwa utworzono gimnazja. W Radwanie Uchwałą Rady Gminy z dniem 31 sierpnia 2001r. zlikwidowano szkołę podstawową, a 1. września utworzono gimnazjum, które kontynuuje tradycje zlikwidowanej placówki, jak również realizuje postawione przed nim ważne i odpowiedzialne zadania, takie jak wspieranie wszechstronnego rozwoju ucznia, pomoc w mądrym dorastaniu i przygotowanie go do dalszej nauki i życia.

W trosce o byt i przyszłość naszej młodzieży Gimnazjum w Radwanie kieruje się zasadami zawartymi w Konstytucji RP, wskazaniami Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka i Konwencji o Prawach Dziecka.

Działalność naszej szkoły służy rozwijaniu u młodzieży poczucia obowiązku, kształtowania postaw obywatelskich i patriotycznych oraz poszanowania dla polskiego dziedzictwa kulturowego. Szkoła zapewnia każdemu dziecku prawo do kształcenia, wychowania i opieki, przyjmując naczelną  zasadę podmiotowości dziecka w realizacji zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych, uznając je za konieczne i nierozłączne. Ponadto przygotowuje młodego człowieka do życia w rodzinie, uczy funkcjonować go w społeczeństwie oraz kształci umiejętności współdziałania w grupie. Nasza szkoła liczy się ze sprawami  rodziców, w gimnazjum działają równoprawne podmioty: młodzież, rodzice, nauczyciele, które mają na uwadze dobro wychowanków ponoszą odpowiedzialność za szkołę i realizację jej zadań.